خوب باشیم و خوبی کنیم

شادی در قرآن، جایگاه خاصی دارد و به گونه های مختلف، مورد تأیید و توجه قرار گرفته است، اما نه شادی بیهوده و عبث بلکه شادی توأم با اهداف الهی و انسانی. آیات قرآن درباره شادی دو دسته اند: دسته ای از آیات، مؤمنین را دعوت به شادی نموده؛ مانند آیه:قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَ بِرَحْمَتِهِ فَبِذلِک فَلْیفْرَحُوا هُوَ خَیرٌ مِمَّا یجْمَعُونَ[1](ای رسول خدا!) به خلق بگو که شما باید منحصرا به فضل و رحمت خدا شادمان شوید (و به نزول قرآن مسرور باشید) که آن بهتر و مفیدتر از ثروتی است که برای خود اندوخته می کنید.بنابراین مردم به فضل پروردگار و به رحمت بی پایان او به این کتاب بزرگ الهی که جامع همه نعمت ها است باید خشنود شوند نه به جمع ثروت ها و بزرگی مقام ها و فزونی قوم و قبیله.همچنین قرآن کریم، زمانی که وعده الهی مبنی بر نصرت و پیروزی رومیان اهل کتاب بر مشرکان مجوس، محقق می شود، می فرماید:... وَ یوْمَئِذٍ یفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ* بِنَصْرِ اللَّهِ...[2]ودر آن روز (که رومیان فاتح شوند) مؤمنان شاد می شوند.بنابراین، شادی ها بر اساس ارزش ها و اهداف مقدّس؛ چون پیروی از قرآن، و پیروزی موحدین بر مشرکین است.دسته دیگری از آیات قرآن نیز از شادی، مذمّت نموده؛ شادی های بیهوده ای که بر اساس ضد ارزش هاست. در اینجا به چند نمونه از آنها اشاره می شود:قرآن کریم در داستان «قارون» که فردی خودخواه و مغرور بود و شادی های مستانه داشت، از زبان قومش می فرماید:إِذْ قالَ لَهُ قَوْمُهُ لا تَفْرَحْ إِنَّ اللَّهَ لا یحِبُّ الْفَرِحِینَ[3]به خاطر بیاور هنگامی که قوم قارون به او گفتند: این همه شادی مغرورانه مکن که خداوند شادی کنندگان مغرور را دوست نمی دارد.قرآن کریم ضمن بیان عذاب های دوزخیان می فرماید:ذلِکمْ بِما کنْتُمْ تَفْرَ خوب باشیم و خوبی کنیم...

فَاذْكُرُونِي أَذْكُرْكُمْ وَاشْكُرُوا لِي وَلَا تَكْفُرُونِ ﴿۱۵۲﴾ سوره بقرهپس مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم و مرا سپاس گزارید و کفران نعمت نکنید.مَا يَفْعَلُ اللَّهُ بِعَذَابِكُمْ إِنْ شَكَرْتُمْ وَآمَنْتُمْ وَكَانَ اللَّهُ شَاكِرًا عَلِيمًا ﴿۱۴۷﴾ سوره نسااگر شما سپاس گزارِ [نعمت هایِ بی شمارِ حق] باشید و ایمان آورید، خدا را با عذاب شما چه کار؟ خدا همواره پاداش دهنده و داناست. (۱۴۷)وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ وَلَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِي لَشَدِيدٌ ﴿۷﴾ سوره ابراهیمو [نیز یاد کنید] هنگامی را که پروردگارتان اعلام کرد که اگر سپاس گزاری کنید، قطعاً [نعمتِ] خود را بر شما می افزایم، و اگر ناسپاسی کنید، بی تردید عذابم سخت است. (۷)وَإِنَّ رَبَّكَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَلَكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لَا يَشْكُرُونَ ﴿۷۳﴾ سوره نملو راستى پروردگارت بر [اين] مردم داراى بخشش است ولى بيشترشان سپاس نمى دارند (۷۳)إِنْ تَكْفُرُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنْكُمْ وَلَا يَرْضَى لِعِبَادِهِ الْكُفْرَ وَإِنْ تَشْكُرُوا يَرْضَهُ لَكُمْ وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَى ثُمَّ إِلَى رَبِّكُمْ مَرْجِعُكُمْ فَيُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ ﴿۷﴾ سوره زمراگر كفر ورزيد خدا از شما سخت بى ‏نياز است و براى بندگانش كفران را خوش نمى دارد و اگر سپاس داريد آن را براى شما مى ‏پسندد و هيچ بردارنده‏ اى بار [گناه] ديگرى را برنمى دارد آنگاه بازگشت‏ شما به سوى پروردگارتان است و شما را به آنچه میکرديد خبر خواهد داد كه او به راز دلها داناست (۷) خوب باشیم و خوبی کنیم...

یکی از نام ها و ویژگی های قرآن، شفاست که در آیاتی چند از آن یاد شده است. آنجا که می فرماید:وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ لا یزِیدُ الظَّالِمِینَ إِلَّا خَساراً[1]واز قرآن، آن چه شفا و رحمت است برای مؤمنان نازل می کنیم؛ و ستمگران را جز خسران (و زیان) نمی افزاید.و نیز می فرماید:قَدْ جاءَتْکمْ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّکمْ وَ شِفاءٌ لِما فِی الصُّدُورِ[2]قرآن، موعظه ای آسمانی است برای شفای دردهای درونیتان.قرآن هم الفاظش شفابخش است و هم قوانین و محتوایش.قرآن، نسخه منحصر به فردی است که می تواند داروی شفابخش امراض گوناگون روحی باشد. امام علی (ع) می فرماید:فَاسْتَشْفُوهُ مِنْ أَدْوَائِکمْ وَ اسْتَعِینُوا بِهِ عَلَی لَأْوَائِکمْ فَإِنَّ فِیهِ شِفَاءً مِنْ أَکبَرِ الدَّاءِ وَ هُوَ الْکفْرُ وَ النِّفَاقُ وَ الْغَی وَ الضَّلَال[3]برای درمان بیماری خود، از قرآن شفا بطلبید و برای پیروزی بر شداید و مشکلات، از آن یاری بجویید، چرا که در قرآن شفای سخت ترین بیماری ها یعنی کفر، نفاق، جهل و ضلالت است.همچنین می فرماید:و استشفوا بنوره فإنه شفاء الصدور[4]از نور آن شفا بجویید که شفابخش سینه هاست.و نیز می فرماید:و علیکم بکتاب الله فإنه الحبل المتین و النور المبین و الشفاء النافع[5]بر شما باد، عمل کردن به قرآن، که ریسمان محکم الهی، و نور آشکار و درمانی سودمند است.و در فرازی دیگر می فرماید:ألا إن فیه علم ما یأتی و الحدیث عن الماضی ودواء دائکم و نظم ما بینکم[6]بدانید که درقرآن علم آینده و حدیث روزگاران گذشته است، شفادهنده دردهای شما، و سامان دهنده امور فردی و اجتماعی شما است.همچنین می فرماید:فیه شفاء المستشفی و کفایة المکتفی[7]در قرآن، شفا برای شفاطلب و کفایت برای خوب باشیم و خوبی کنیم...